Sećanje na Srbe stradale u akciji “Bljesak” pre 29 godina

Danas se sećamo stradanja Srba u Zapadnoj Slavoniji u operaciji “Bljesak” pre 29 godina, 1. maja 1995. godine. Za samo 36 sati iz Zapadne Slavonije, u planskom udaru hrvatske vojske, proterano je 15.000 Srba. U akciji je ubijeno ili nestalo 283 ljudi, među njima 56 žena i osmoro dece.

Napad na zaštićenu zonu UN sektor “Zapad” započeo je pre 29 godina u ranim jutarnim satima. Napadnuti su južni i centralni deo zapadnoslavonskog dela Republike Srpske Krajine, od strane pripadnika četiri profesionalne brigade Hrvatske vojske i više specijalnih formacija.

Napad je paralelno izveden sa zapada od Novske prema Okučanima i jednim krakom prema Jasenovcu, i sa istoka iz pravca Nove Gradiške, prema Okučanima i put Stare Gradiške.

Namera je bila presecanje teritorije i razbijanje snage Srpske Vojske Krajine, odnosno njenog 18. Korpusa, s ciljem da se zatim izbije na Savu kod Jasenovca, čime je bila zaprečena eventualna pomoć iz Republike Srpske. Paralelni cilj je bilo odstranjivanje srpskog stanovništva sa prostora Zapadne Slavonije.

Sa hrvatske strane, prema zvaničnim podacima, u akciji je učestvovalo oko 7.200 pripadnika hrvatskih snaga, profesionalnih pripadnika vojske i policije. U sastavu tadašnjeg 18. Korpusa Srpske vojske Krajine, u toj zoni, nalazilo se tada približno 4.000 lica, ogromnom većinom rezervisti.

Vojne operacije odvijale su se 1. i 2. maja, a manjim delom i tokom naredna dva dana.

Osnovni cilj hrvatskih vlasti, zaposedanje dela Zapadne Slavonije koji se nalazio u sastavu Republike Srpske Krajine je ostvaren. Srpske oružane formacije su razbijene, a tamošnje srpsko stanovništvo je proterano.

Prema podacima zvaničnog Zagreba, ukupno su poginula 42 pripadnika hrvatskih formacija, a 162 lica iz sastava tih formacija su ranjena.

Ubijene su pritom 283 osobe srpske nacionalnosti, a proterano je najmanje 15.000 Srba. Prema pojedinim navodima, proterano je do 18.000 osoba.

Zbeg Srba koji su se povlačili južno od Save, u Republiku Srpsku, gađan je i artiljerijom i avijacijom.

Približno 1.450 osoba srpske nacionalnosti je pritom uhapšeno, i oni su odvedeni u logore, u Varaždinu, Bjelovaru, Virovitici, Novoj Gradiški, Slavonskoj Požegi. Sudske presude koje su usledile, velikim delom su zasnovane na neosnivanim optužbama.

Ukupno, sa prostora Zapadne Slavonije počev od 1991. godine, proterano ili izbeglo oko 67.000 Srba.

Najveći broj Srba izbeglih iz Zapadne Slavonije tokom operacije “Bljesak” ostao je na prostoru Republike Srpske, u BiH. Oko 1.500 osoba srpske nacionalnosti, većinom lica poodmaklih godina, vratilo se u Slavoniju.

Trupe UN koje su se nalazile na prostoru Zapadne Slavonije u trenutku operacije, čiji je zadatak bila i zaštita poverene zone i stanovništva, po početku napada, povukle su se u svoje baze.

Tribunal za bivšu Jugoslaviju u Hagu, aprila 2011. proglasio je krivim generale HV Antu Gotovinu i Mladena Markača, na osnovu učešća u udrženom zločinačkom podhvatu čiji je čelnik bio predsednik Hrvatske Franjo Tuđman, a s ciljem prisilnog i trajnog uklanjanja srpskog stanovništva tokom i nakon operacija “Bljesak” i “Oluja”.

Žalbeno veće Tribunala oslobodilo ih je, međutim, optužbi 16. novembra 2012. godine.

Izvor: RTS